Specjalnie dla terapeutów, opiekunów, wychowawców, pedagogów pracujących na co dzień z osobami z niepełnosprawnościami Stowarzyszenie „DZIECKO” i Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Gostyniu przygotowały cykl warsztatów arteterapii: „Zastosowanie muzykoterapii we wzmacnianiu procesu inkluzji osób niepełnosprawnych intelektualnie i ich rodzin”

Poprowadził zajęcia dr Wojciech Strzelecki (psycholog, muzykoterapeuta, czynny muzyk – kontrabasista w zespole Kwartet ProForma, pracownik Katedry i Zakładu Psychologii Klinicznej Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu). Dr Strzelecki to też doświadczony praktyk - pracuje w trybie indywidualnym, głównie z dziećmi z zespołami genetycznymi oraz zaburzeniami ze spektrum autyzmu.

Warto pamiętać, że muzykoterapia jako forma terapii przez sztukę posługuje się metodami niewerbalnymi, co może znacząco poprawić jakość oddziaływań terapeutycznych, jako że u osób z dysfunkcjami system komunikacyjny jest nierzadko silnie zaburzony.

Uczestnicy  warsztatów zapoznali  się z  wybranymi obszarami zastosowania aktywnej formy muzykoterapii. Poznali specyficzne możliwości tej formy terapeutycznej, szczególnie w odniesieniu do ekspresji emocji za pomocą środków niewerbalnych. Zaznajomili się też z metodami dającymi możliwość odegrania sytuacji relacyjnych, stosowanych powszechnie w terapii, takimi jak Dialog Instrumentalny czy Portret Muzyczny.

Dr Strzelecki pokazał też diagnostyczne walory muzykoterapii aktywnej, np. to, jak cennym źródłem wiedzy o pacjencie mogą być jego improwizacje muzyczne.

Wskazał  też, że tę formę terapeutyczną dzieli  się  na  muzykoterapię  receptywną  i  aktywną.  Muzykoterapia  receptywna  (inaczej  odbiorcza) polega na wysłuchiwaniu celowo i odpowiednio zestawionych programów muzycznych, obejmując też dyskusję psychoterapeutyczną związaną z powstałymi emocjami.

Muzykoterapia  aktywna polega na wykonywaniu muzyki przez pacjenta/uczestnika z zastosowaniem gry na instrumentach i śpiewu (tzw. meloterapia lub śpiewoterapia). Instrumenty stosowane w muzykoterapii aktywnej to tzw. instrumentarium Orffa.

Jednym z głównych elementów praktycznych warsztatów było przede wszystkim wskazanie możliwości ekspresji emocji za pomocą środków niewerbalnych w  bezpiecznych  warunkach  terapeutycznych,  jakie  daje  muzykoterapia  aktywna.

Prowadzący  wskazał też na wykorzystanie muzyki i/lub jej elementów (dźwięk, rytm, melodia i harmonia) przez muzykoterapeutę i pacjenta/klienta lub grupę w procesie zaprojektowanym dla ułatwienia komunikacji, uczenia się, mobilizacji, ekspresji, koncentracji fizycznej, emocjonalnej, intelektualnej i poznawczej w celu rozwoju wewnętrznego oraz rozwoju lub odbudowy funkcji jednostki tak, aby mogła ona osiągnąć lepszą jakość życia.

Uczestnicy warsztatów zauważyli, że muzykoterapia zdecydowanie różni się od innych form terapii. Wyróżnia ją to, że nie wymaga tłumaczenia, komentarza, jest najbardziej komunikatywna i działa bezpośrednio. Jest to powód, dla którego muzykoterapia jest szczególnie użyteczna w pracy z osobami, gdzie często trudno jest zastosować werbalne techniki psychoterapeutyczne. Możliwość szerokiego stosowania muzykoterapii wiąże się również z tym, że kontakt z muzyką jest dla większości osób doznaniem przyjemnym, a co za tym idzie, jest to forma terapeutyczna, której ludzie chętnie się poddają.

Cykl warsztatów z arteterapii został zrealizowany w ramach projektu „Jesteśmy - Wspieramy – Program aktywizacji osób niepełnosprawnych w powiecie pleszewskim oraz gostyńskim”, w ramach którego realizowane są różnorodne działania dla środowiska osób z niepełnosprawnością, jest dostrzeżenie i upowszechnienie potrzeby przyjścia z pomocą szczególnej grupie ludzi - osobom z zaburzeniami psychicznymi i ich bliskim oraz pracownikom wspierającym te osoby.

Projekt „Jesteśmy - Wspieramy – program aktywizacji osób niepełnosprawnych w powiecie pleszewskim oraz gostyńskim”, realizowany jest przez Stowarzyszenie Centrum Rozwoju w Pleszewie i Stowarzyszenie „DZIECKO” w Gostyniu oraz Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Pleszewie i Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Gostyniu. Projekt otrzymał grant finansowy w otwartym konkursie ofert w ramach Programu „Oparcie społeczne dla osób z zaburzeniami psychicznymi” ogłoszonego przez Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej. Realizowany jest też ze środków własnych Stowarzyszenia „DZIECKO” i Stowarzyszenia Centrum Rozwoju w Pleszewie oraz przy wsparciu PCPR w Gostyniu i PCPR w Pleszewie.

Cykl warsztatów z muzykoterapii został zrealizowany też dzięki wsparciu Środowiskowego Domu Samopomocy w Gostyniu, Warsztatów Terapii Zajęciowej w Piaskach i Środowiskowego Domu Samopomocy w Chwałkowie.

Opracowanie: PCPR w Gostyniu