W Gostyniu odbyła się powiatowa konferencja „Razem przeciw przemocy” 

W Gostyniu odbyła się powiatowa konferencja „Razem przeciw przemocy” (17 maja 2019 r.) Uczestniczyło w niej blisko stu specjalistów zajmujących się przeciwdziałaniem przemocy w rodzinie: policjantów, pracowników socjalnych, pedagogów, psychologów, wychowawców, asystentów rodziny, koordynatorów rodzinnej pieczy zastępczej, terapeutów, adwokatów, kuratorów sądowych, mediatorów, przedstawicieli ochrony zdrowia i przedstawicieli organizacji pozarządowych ze wszystkich gmin powiatu gostyńskiego.

Konferencje otworzył i prowadził Mirosław Sobkowiak – dyrektor Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie w Gostyniu. Na początku zabrali głos przedstawiciele władz dwóch samorządów wspólnie organizujących tę konferencję.

Janusz Sikora – Wicestarosta Gostyński zaznaczył, że – „jest  to ważne spotkanie, gdyż przemoc jest wszechobecna i każda forma przeciwstawiania się jej jest potrzebna, szczególnie musi być uruchamiana, gdy krzywdzone są dzieci”. Podkreślił, że powiatowy system przeciwdziałania przemocy w rodzinie i wsparcia dla ofiar przemocy jest uzupełnieniem i dopełnieniem działań realizowanych przez Komendę Powiatową Policji oraz gminnych systemów przeciwdziałania przemocy. Przypomniał, że obok uruchamiania procedury „Niebieskich Kart” także przez specjalistów powiatowej pomocy społecznej czy oświaty, realizowanej następnie w gminnych zespołach interdyscyplinarnych, powiat gostyński: utworzył i prowadzi w formie powierzenia realizacji zadania Bonifraterski Ośrodek Interwencji Kryzysowej w Piaskach – Marysinie, który obok wsparcia specjalistycznego zapewnia miejsca hostelowe dla ofiar przemocy; zapewnia miejsca dla dzieci skrzywdzonych przemocą w powiatowych Domach Dziecka oraz w pogotowiach rodzinnych i rodzinach zastępczych; uruchomił Ośrodek Wsparcia dla Ofiar Przemocy w Rodzinie przy Powiatowym Centrum Pomocy Rodzinie, w którym wsparcia udzielają tacy specjaliści jak psycholog, terapeuci, pedagodzy czy specjaliści pracy socjalnej; prowadzi profilaktyczne kampanie społeczne oraz cykle szkoleń dla specjalistów pracujących ze zjawiskiem przemocy w rodzinie; zleca w formie konkursów grantowych prowadzenie warsztatów kompetencyjnych dla rodziców mających problemy w wychowaniu bez przemocy swoich dzieci; uruchomił telefon zaufania przy Powiatowym Centrum Pomocy Rodzinie w Gostyniu; prowadzi corocznie programy korekcyjno-edukacyjne dla osób stosujących przemoc w rodzinie, a od ubiegłego roku również programy psychologiczne terapeutyczne dla sprawców przemocy; prowadzi programy pomocowe i terapeutyczne dla osób doznających przemocy w rodzinie; wspiera działalność Ośrodka Mediacyjnego, prowadzonego przez Stowarzyszenie „DZIECKO”; uruchomił też powiatowy zespół konsultacyjny ds. przeciwdziałania przemocy w rodzinie, składający się z przewodniczących gminnych zespołów interdyscyplinarnych, przedstawicieli policji, zespołu kuratorów sądowych, Bonifraterskiego Ośrodka Interwencji Kryzysowej i PCPR w Gostyniu.

Z kolei Grzegorz Skorupski – Wiceburmistrz Gostynia zauważył, że jedną z podstawowych potrzeb człowieka jest poczucie bezpieczeństwa. Dotyczy to szczególnie dzieci. – „Kwestia przemocy w różnej postaci przewija się ostatnio bardzo mocno przez media. Słychać głosy oburzenia. Nie sądzę, żeby udało się całkowicie zlikwidować przemoc. Ale takie działania, jak ta konferencja, są ważne. Dają wskazówki specjalistom do działania. Ale dzisiejsze spotkanie jest też informacją dla osób, które doznają przemocy, że można się jej przeciwstawiać i szukać pomocy. Bo każda przemoc jest złem.”

W części merytorycznej jako pierwszy wystąpił mecenas Grzegorz Wrona, dr nauk prawnych, adwokat, konsultant Specjalistycznej Poradni Rodzinnej ds. Przeciwdziałania Przemocy w Warszawie, specjalista przeciwdziałania przemocy w rodzinie (certyfikat PARPA), superwizor z zakresu przeciwdziałania przemocy w rodzinie (certyfikat IPZ). Przedstawił on temat: „Prawna problematyka ochrony praw dzieci przed przemocą wobec aktualnego orzecznictwa Sądu Najwyższego i sądów powszechnych”. Podkreślił on już na wstępie, że sporym problemem jest rozmijanie się oczekiwania osób pokrzywdzonych, które przychodząc po pomoc i zgłaszając przemoc, są przekonani, że to, co je spotkało, spotka się z surową i jednoznaczną reakcją państwa. A tak się jednak nie zawsze dzieje. I to z wielu różnych powodów. Przede wszystkim sankcje, czyli kary są różnicowane w zależności od tego, co się dzieje w przemocy. Jako przykład mecenas podał aktualne zaostrzenie w sejmie kar przeciw pedofilii. Przekaz jest taki, że kary zaostrzono surowo. Ale uchwalona w sejmie zmiana dotyczy wyłącznie gwałtów na dziecku. A jest całe spektrum działań związanych z wykorzystaniem dziecka, w których sprawca nie ucieka się w stosunku do dziecka do używania przemocy, groźby i podstępu. I wobec tych działań nie zaostrzono kar! Natomiast w przypadku krzywdzenia dziecka sprawca w większości przypadków nie musi stosować przemocy, groźby i podstępu, bo dla sprawcy to najsłabszy przeciwnik. Wystarczy, że sprawca wykorzystuje stosunek zależności dziecka od siebie, czy to wynikającej z pokrewieństwa, czy z innych form opieki, jaką sprawca sprawuje nad dzieckiem. Dr Wrona zauważył, że w ciągu ostatnich 15 lat tylko Sąd Najwyższy dokonywał swoimi wykładniami zaostrzenia kryteriów, którymi organy ścigania i wymiar sprawiedliwości mają się kierować oceniając, czy doszło do krzywdzenia. M.in. pięć lat temu Sąd Najwyższy wskazał, że tłumaczenie się sprawcy, że on np. uderzył, bo chce dobrze wychować dziecko, a to przecież jest jego obowiązek, nie może być żadnym usprawiedliwieniem dla sprawcy.

Wskazywał też na szereg aspektów utrudniających rozpoznawanie przemocy i jej przeciwdziałanie. Jest to np. problem krzywdzenia dzieci w rodzinach, w których rodzice się rozwodzą. Bo dla rodziców, którzy się rozwodzą, najważniejsze jest uzyskanie najlepszego wyniku dla siebie. A to prowadzi do daleko idących zaniedbań i instrumentalnego, nieludzkiego traktowania dzieci, by jak najbardziej dokuczyć drugiej stronie. A na szkody w psychice dziecka nikt nie zwraca uwagi.

Trudnością są też negatywne stereotypy o dzieciach. One są tak silne, że są trudne do przezwyciężenia. Np. mówiące, że dziecko kłamie. Stąd, gdy dziecko mówi, że zostało skrzywdzone, a sprawca mówi, że tak nie było, to nikt nie wierzy... dziecku. Wskazywał też na mechanizmy uzależniające dzieci od swoich rodziców i opiekunów i powodujące, że dziecko nie zgłasza nikomu krzywdzenia, a nawet, gdy ktoś to zauważa i zgłasza, to dziecko temu zaprzecza. Jednym z tych mechanizmów jest straszenie: - „jak powiesz komuś o tym, co tu się dzieje, to pójdziesz do domu dziecka”. Szeroko omówił też problem braku dostępu do informacji o krzywdzeniu dzieci. Wskazywał na wiele przyczyn tego negatywnego dla interwentów i pomagaczy zjawiska. Podkreślił też, że w wielu sprawach, ze względu na brak dowodów, decydujące są opinie biegłych. I tu jest wiele do zrobienia. Konieczna jest zdecydowana poprawa diagnostyki, narzędzi i zasad pracy biegłych diagnostów.

Mecenas Wrona na koniec swojego wystąpienia zwrócił też uwagę na skalę krzywdzenia dzieci, która jest ogromna. Podkreślał, że rozwiązaniem bardzo częstego dylematu specjalistów, czy zareagować wcześniej, czy czekać, aż się potwierdzi przemoc, czyli czekać, aż dojdzie do mocniejszego skrzywdzenia albo do tragedii, jest procedura „Niebieskich kart”. Pozwala ona nawet na miękkie sprawdzenie, czy docierające informacje mogą być prawdziwe. I lepiej, zamiast nie robić nic, wszcząć automatycznie tę procedurę jako sprawdzenie, by mieć większą pewność, że dziecku nie dzieje się krzywda, a jeśli jest krzywdzone, to im wcześniej podejmiemy interwencję, tym mniejsza przemoc dotknie dziecko.

Kolejnym prelegentem był Karol Jasiak, kierownik MGOPS w Gostyniu, pracownik socjalny, pedagog, terapeuta, mediator, trener Treningu Zastępowania Agresji TZA ART., realizator programów dla osób stosujących przemoc. Przedstawił on „Schemat procedury „Niebieskie karty” – jako narzędzie pomocy rodzinie uwikłanej w zjawisko przemocy w rodzinie”. Głównym celem tej procedury jest przerwanie przemocy i zapewnienie bezpieczeństwa osobom doznającym przemocy. Omówił działania, które należy podjąć w przypadku zgłoszenia przemocy lub pojawienia się podejrzenia, że ktoś jej doświadcza. Wskazywał na sposoby reagowania, udzielania wsparcia i pomocy tym, którzy jej doznają i ich rodzinom.

Przypomniał też, że procedura "Niebieskich kart" polega na obowiązku wszczęcia interwencji oraz sporządzeniu przez każdego pracownika służby zdrowia, pomocy społecznej, oświaty czy policji specjalnej karty informacyjnej o podejrzeniu stosowania przemocy w konkretnej rodzinie. Podstawową zaletą tej procedury jest to, że pozwala szybko i skutecznie działać. Odpowiedni sposób działania stanowi gwarancję, że interwencja będzie optymalna. Krzywdzenie jest zjawiskiem złożonym i może przybierać różne formy, takie jak krzywdzenie fizyczne, psychiczne, wykorzystywanie seksualne, krzywdzenie ekonomiczne czy zaniedbywanie. Optymalna interwencja to taka, która przede wszystkim zapewni ofierze bezpieczeństwo w trudnej, czy wręcz tragicznej dla niej sytuacji. Po udzieleniu pomocy dziecku lub innej ofierze przesyła się niezwłocznie formularz "Niebieskiej Karty" do Zespołu Interdyscyplinarnego, działającego przy ośrodku pomocy społecznej w każdej gminie. Specjaliści powołani do tego Zespołu weryfikują zgłoszenie i, w przypadku potwierdzenia się informacji o wystąpieniu przemocy, podejmują działania osłonowe i pomocowe, skierowane do ofiar przemocy oraz naprawcze, adresowane do sprawców. Procedura ta jest prowadzona niezależnie od postępowania prokuratorskiego czy prowadzonego przez policję, wyjaśniającego, czy doszło do złamania prawa i popełnienia przestępstwa przeciwko osobom bliskim.

Z kolei Mirosław Sobkowiak - dyrektor PCPR w Gostyniu, specjalista pomocy psychologicznej, certyfikowany („Niebieska Linia”) specjalista pracy z osobami uwikłanymi w zjawisko przemocy, terapeuta, mediator, trener Treningu Zastępowania Agresji TZA ART., realizator programów dla osób stosujących przemoc, zaprezentował temat: „Cztery sytuacje odbioru dzieci – rekomendacje”. To wystąpienie dotyczyło wyjątkowych sytuacji, w których konieczna jest ochrona dziecka przez odebranie go rodzicom. Prelegent przedstawił cztery możliwe, różniące się od siebie sytuacje, dotyczące konieczności odbioru: a) w związku z postanowieniem sądu o przymusowym odebraniu osoby podlegającej władzy rodzicielskiej (art. 598 kpc); b) w związku z wykonywaniem obowiązków kuratorskich (art. 9 ustawy o kuratorach sądowych); c) przy interwencyjnym odbiorze dziecka przez pracownika socjalnego we współpracy z policjantem i przedstawicielem ochrony zdrowia (art. 12 a UoPPwR); d) oraz w ramach konieczności ochrony życia i zdrowia dziecka przez policję w sytuacjach kryzysowych podczas interwencji policji (art. 1 ust. 2 punkt 1 ustawy o policji w powiązaniu z art. 9d UoPPwR i paragrafem 13 ust.1 i 3 rozporządzenia w sprawie procedury NK - w związku z art. 58 ust. 1 punkt 2 i art. 103 ust. 2 pkt 2 ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej z wykorzystaniem art. 39 ust. 4 ustawy Kodeks Drogowy oraz w związku z art.  72 Konstytucji RP). W ramach wykładu zostały przedstawione poszczególne kroki w powyższych sytuacjach oraz rekomendacje uzupełniające brak szczegółowych rozwiązań prawnych dla tych trudnych, aczkolwiek czasem koniecznych działań.

Ostatnim wystąpieniem było przedstawienie „Realizacja programów profilaktycznych „Parasolka zaufania” w Gminie Gostyń”. Autorka tych programów i ich koordynatorka Magdalena Rajewska, pełnomocnik Burmistrza Gostynia ds. profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych i przeciwdziałania narkomanii, omówiła najważniejsze z działań, składające się na kolejne edycje „Parasolki zaufania”. Są to: szkolenia „Pomoc dziecku krzywdzonemu” dla członków Zespołu Interdyscyplinarnego oraz grup roboczych, cykl szkoleń dla personelu poradni zdrowia dziecięcego oraz kadry pedagogicznej przedszkoli, powstanie wspólnej „Gostyńskiej koalicję na rzecz przeciwdziałania przemocy wobec dzieci i osób niepełnosprawnych”, konkurs „Parasol spełnionych marzeń” promujący pozytywne wzorce rodzinne oraz profilaktykę rodzicielską, warsztaty dla dzieci w wieku przedszkolnym oraz dwa otwarte spotkania warsztatowe dla rodziców, edukacja w zakresie przeciwdziałania przemocy wśród osób niepełnosprawnych poprzez warsztaty taneczne, plastyczne, teatralne, psychologiczne, festyn profilaktyczny, konkurs dla uczniów szkół podstawowych i ponadpodstawowych na spot na temat przeciwdziałania przemocy wobec osób najbardziej na nią narażonych i bezbronnych, czyli dzieci, oraz osób niepełnosprawnych, warsztaty wzmacniające kompetencje wychowawcze skierowane były do rodzin dotkniętych bądź zagrożonych przemocą, punkt konsultacyjny dla dzieci i rodziców i mediacje rodzinne.

Konferencję zakończyły pytania do prelegentów i spotkanie przy kawie. Uczestnicy otrzymali certyfikat potwierdzający udział w konferencji profilaktycznej.

Organizatorami konferencji „Razem przeciw przemocy byli: Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Gostyniu, Miejsko-Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Gostyniu, Urząd Miejski w Gostyniu i Gostyński Ośrodek Kultury „HUTNIK” oraz Stowarzyszenie „DZIECKO”.