Przemoc w rodzinie to jedna z bolesnych cech naszego społeczeństwa. Słyszymy o niej często, ale jeszcze częściej uważamy, że ona nas i naszych rodzin nie dotyczy. Czy tak jest rzeczywiście?

Sprawdź to, odpowiadając na poniższe pytania: 

Czy zdarza się, że ktoś Tobie bliski:

- Popycha Cię, policzkuje, bije, szarpie?

-Traktuje Cię w sposób, który Ciebie rani?

- Obrzuca Cię obelgami, wyzwiskami?

- Zmusza Cię do robienia rzeczy, które są dla Ciebie poniżające?

- Domaga się ograniczenia Twoich kontaktów z bliskimi, przyjaciółmi i znajomymi?

- Kontroluje w pełni wszystkie wydatki w domu i każe prosić się o pieniądze?

- W przypływie złości niszczy Twoją własność, ważne dla Ciebie przedmioty lub dokucza Twoim ulubionym zwierzakom?

- Oboje uważacie, że to Twoja wina?

- Skłania Cię do kontaktów seksualnych, mimo że nie masz na to ochoty?

- Grozi, że zrobi Tobie i Twoim bliskim krzywdę, zabije, zrani…?

- Uważa, że zasłużyłaś sobie na takie traktowanie?

- Uważa, że wszystkie powyższe rzeczy robi dla Twojego dobra?

Jeśli odpowiedziałaś/eś twierdząco chociaż na jedno pytanie, istnieje ryzyko, że doznajesz przemocy ze strony bliskiej Ci osoby.

Warto też odpowiedzieć sobie na pytanie, kto może być ofiarą przemocy w rodzinie?

 Przemocy doświadczają współmałżonkowie, partnerzy w związkach nieformalnych, dzieci, osoby starsze, osoby niepełnosprawne.

O przemocy mówimy wtedy, gdy zostaną spełnione cztery warunki:

1. Jest to zamierzone działanie lub celowe zaniechanie działania
2. Jedna osoba ma wyraźną przewagę nad drugą
3. Działanie lub zaniechanie jednej osoby narusza prawa i dobra osobiste drugiej osoby
4. Osoba, wobec której stosowana jest przemoc, doznaje cierpienia i szkód fizycznych oraz psychicznych

Przemoc może występować w różnych formach:

- przemocy fizycznej, np. popychanie, szturchanie, odpychanie, obezwładnianie, przytrzymywanie, policzkowanie, szczypanie, kopanie, duszenie, bicie otwartą ręką i pięściami, bicie przedmiotami, ciskanie w kogoś przedmiotami, parzenie, polewanie substancjami żrącymi, użycie broni, porzucanie w niebezpiecznej okolicy, nieudzielanie koniecznej pomocy, zamykanie na klucz, demolowanie mieszkania, zmuszanie do picia alkoholu, do zażywania środków odurzających, substancji psychotropowych lub leków itp.

- przemocy psychicznej, np. zastraszanie, wyśmiewanie poglądów, religii, pochodzenia, narzucanie własnych poglądów, stałe krytykowanie, wmawianie choroby psychicznej, izolacja społeczna (kontrolowanie i ograniczanie kontaktów z innymi osobami), domaganie się posłuszeństwa, ograniczanie snu i pożywienia, degradacja werbalna (wyzywanie, poniżanie, upokarzanie, zawstydzanie), stosowanie gróźb, karanie przez odmowę uczuć, zainteresowania, szacunku, niszczenie rzeczy osobistych itp.,

- przemocy seksualnej, np. wymuszanie pożycia seksualnego, wymuszanie nieakceptowanych pieszczot i praktyk seksualnych, wymuszanie seksu z osobami trzecimi, sadystyczne formy współżycia seksualnego, demonstrowanie zazdrości, krytyka zachowań seksualnych, itp.

- przemocy ekonomicznej, np. odbieranie zarobionych czy należnych pieniędzy, uniemożliwianie podjęcia pracy zarobkowej, niezaspokajanie podstawowych, materialnych potrzeb rodziny, wynoszenie sprzętów domowych i ich sprzedawanie itp.

- zaniechania lub zaniedbania, np. nieudzielenie pomocy, niepodanie leków, niewezwanie lekarza, nieprzygotowywanie posiłków osobie chorej lub znacznie niepełnosprawnej itp., niesprawowanie opieki nad bliskim, którego stan tego wymaga.

Najczęściej wskazane wyżej formy przemocy występują łącznie.

JAK MOŻNA PORADZIĆ SOBIE Z SYTUACJĄ PRZEMOCY DOMOWEJ?

Osoba, która doznaje przemocy, bardzo boleśnie doświadcza jej skutków, a także skutków działania mechanizmów utrzymujących ją w sytuacji przemocy. Na ogół, kiedy po raz pierwszy odważy się opowiedzieć o swojej sytuacji, bardzo się wstydzi, często jest przekonana, że "ma swój udział" w tym, że sprawca tak ją traktuje, sądzi, że tylko ona ma tak trudną sytuację życiową. Nic dziwnego: ona ciągle słyszy, że gdyby była inna (np. lepiej by się starała, była posłuszna swojemu partnerowi, nie słuchała matki, siostry, brata, przyjaciółki), to osoba stosująca przemoc nie musiałaby uciekać się do przemocy.

Osoba stosująca przemoc, aby osiągać swoje cele, kontrolować sytuację, mieć zaspokojone swoje potrzeby według swojego planu, często powtarza te treści. Działają też uwarunkowania wynikające z różnych etapów przez, które przechodzi się będąc uwikłane w sytuacje przemocy. One właśnie dają często złudną, nieprawdziwą nadzieję na zmianę sytuacji.

Aby osoba doznająca przemocy mogła poradzić sobie ze swoją trudną sytuacją są jej potrzebne skuteczne działania z zewnątrz. Te działania mogą pomóc uruchomić własne siły i zasoby osobiste, potrzebne do zatrzymania przemocy i samodzielnego radzenia sobie w życiu bez przemocy.

Stosuje się trzy rodzaje działań zmierzających do zmiany sytuacji w rodzinie dotkniętej przemocą domową. Są to: 1) interwencja, 2) pomoc w kryzysie, 3) pomoc psychologiczna.

1. INTERWENCJA

W przypadku występowania przemocy domowej, interwencja jest wkroczeniem w sytuację ostrego kryzysu: w domu jest awantura, krzyki, słychać płacz dzieci. Ktoś wzywa policję (np. osoba zagrożona, sąsiedzi). Interwencja jest reakcją służb (policji), których celem jest zatrzymanie przemocy "tu i teraz" oraz zapewnienie bezpieczeństwa osobom poszkodowanym. Cechą interwencji jest jej arbitralność i urzędowy charakter: gdy jest zagrożone życie i zdrowie, to muszą wkroczyć wezwane służby, które są uprawnione do ochrony i zapewnienia bezpieczeństwa. Inny rodzaj interwencji polega na przeprowadzeniu w środowisku osób krzywdzonych wywiadu i zbadaniu sytuacji po to, aby podjąć odpowiednie działania chroniące te osoby. Do takich działań (wywiad, plan działania, monitorowanie sytuacji) są upoważnieni pracownicy socjalni i kuratorzy. Warto wiedzieć, że pracownik socjalny idzie na wywiad, gdy Ośrodek Pomocy Społecznej zostanie powiadomiony o niepokojącej sytuacji. Osobą powiadamiającą może być każdy, kogo niepokoi sytuacja osób krzywdzonych.

2. POMOC W KRYZYSIE

W pomocy rodzinom, w których występuje przemoc, najważniejsze jest, aby interwencja pociągała za sobą dalsze działania: istotne jest, aby odpowiednie służby podejmowały jak najszybciej dalsze kroki zmierzające do trwałego zatrzymania przemocy. Jeżeli to nie nastąpi, to dla osoby stosującej przemoc będzie to informacja: tak może być (nic się nie dzieje dalej, nie ma konsekwencji, więc nic takiego strasznego nie zrobiłam).

Celem pomocy w kryzysie jest rozpoznanie najpilniejszych potrzeb rodziny (np. zdrowotnych, bytowych, prawnych, psychologicznych, itp.), pomoc w ich zaspokojeniu, oraz budowanie systemu wsparcia dla tej rodziny, zgodnie z potrzebami, w oparciu o odpowiednie służby.
Tu pomocne może być działanie takich służb jak: pomoc społeczna, policja, prawnik, lekarz, psycholog, pedagog. Nieraz zmiany, które trzeba przeprowadzić, są bardzo radykalne. Członkowie rodziny mogą być przygotowywani na nie pod opieką psychologa i pedagoga.

 

3. POMOC PSYCHOLOGICZNA

Celem pomocy psychologicznej jest zmiana funkcjonowania rodziny i trwałe zatrzymanie przemocy. Do pracy nad zmianą jest konieczna motywacja własna osób korzystających z pomocy. Tutaj działania nie mogą być arbitralne, tak jak w interwencji kryzysowej. Pomocne jest, aby osoba decydująca się na pomoc psychologiczną miała świadomość tego, co „nie działa” , co chce zmienić i jakie cele, korzystając z takiej pomocy, chce osiągnąć. Może korzystać z psychoterapii: indywidualnej, par małżeńskich, rodzinnej, terapii odwykowej, uczestnictwa w warsztatach umiejętności wychowawczych, warsztatach komunikacji bez przemocy, programie korekcyjno-edukacyjnym, treningu zastępowania agresji itp.

 

Pamiętaj, że nigdy nie jest za późno na szukanie pomocy!

Przemoc w rodzinie można przerwać. Sytuacja kiedy doznaje się przemocy nie musi trwać wiecznie, chociaż czasem może to tak wyglądać.

Pamiętaj, że możesz zwrócić się do osób reprezentujących instytucje, które mogą pomóc w powrocie do godnego życia, wolnego od przemocy!

Obowiązek udzielenia pomocy osobom doznającym przemocy mają policjanci, pracownicy socjalni, pracownicy ochrony zdrowia, zwłaszcza lekarze oraz pracownicy szkół, przedszkoli i poradni psychologiczno-pedagogicznych!

Nie czekaj, aż sytuacja sama się zmieni, jest to mało realne, a często niezwykle kosztowne!

 

Nasze Prawa

Każdy człowiek ma prawo do godnego życia.

Godność oznacza szacunek do samego siebie. Dzięki niej każdy z nas może podejmować samodzielne i korzystne dla siebie decyzje, dokonywać świadomych wyborów i realizować ważne dla siebie cele.

Godność wiąże się ze świadomością przysługujących każdemu z nas praw osobistych. Tych praw nikt nam nie może odebrać.

 

Zamieszczony poniżej katalog praw jednostki opracowała amerykańska organizacja PASA w formie Karty Praw Każdej Jednostki Ludzkiej, zajmująca się działaniami na rzecz ochrony praw człowieka.

Każdy ma prawo do:

- Myślenia - czasami - wyłącznie o sobie,

- Proszenia o wsparcie psychiczne, gdy tego potrzebuje,

- Krytycyzmu i wyrażania swojego protestu,

- Własnych opinii i przekonań,

- Błędów w dochodzeniu do prawdy,

- Zwracania się do kogoś o pomoc w rozwiązywaniu własnych problemów,

- Mówienia: „nie, dziękuję", „nie chcę",

- Niesłuchania rad innych i pójścia własną drogą,

- Samotności nawet, gdy inni potrzebują jego towarzystwa,

- Własnych odczuć nawet, gdy dla innych są one bezsensowne,

- Zmiany swojego zdania i sposobu postępowania,

- Negocjowania zmian, gdy nie odpowiadają mu realia.

 

Pamiętaj! Nigdy nie musisz:

- Być w 100% doskonała/y,

- Iść tam, gdzie chcą inni,

- Prosić o coś ludzi nieżyczliwych,

- Przepraszać za bycie sobą,

- Pokazywać wszystkich swoich możliwości,

- Czuć się winną/ym za swoje pragnienia,

- Uczestniczyć w niemiłych sytuacjach,

- Rezygnować dla innych ze swojej tożsamości,

- Podtrzymywać niekorzystnych związków,

- Robić więcej niż pozwalają ci na to możliwości,

- Robić czegoś, na co naprawdę nie masz ochoty,

- Przystosować się do niezrozumiałych wymogów,

- Dawać czegoś, czego nie chcesz dać,

- Obciążać siebie za złe zachowanie innych,

- Zapominać o sobie, bo inni tak chcą.

 

Materiał powstał w ramach projektu Fundacji Fabryka Pomysłów „JEST BEZPIECZNIE”.  Projekt uzyskał dofinansowanie ze środków Samorządu Województwa Wielkopolskiego w ramach otwartego konkursu ofert na realizację w formie wspierania zadań publicznych Województwa Wielkopolskiego z dziedziny pomocy społecznej w 2020 roku. Projekt jest też realizowany ze środków własnych Fundacji Fabryka Pomysłów. Realizację działań projektowych wspierają Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Gostyniu i Stowarzyszenie „DZIECKO”.

Przedstawione treści wyrażają poglądy realizatora projektu i nie muszą odzwierciedlać oficjalnego stanowiska Samorządu Województwa Wielkopolskiego.

---

Opracowanie: Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Gostyniu

---